Marketing to pojęcie, z którym każdy w swoim życiu się spotkał. Można go definiować na wiele sposobów.Uogólniając, jest to proces społeczny, który oparty na przemyślanej strategii i badaniach osadzonych w realiach rynkowych ma na celu zaspokajać potrzeby konsumentów, a jednocześnie pozwolić osiągnąć zysk przedsiębiorstwom. Jaka jest jednak historia marketingu? Jaki okres można uznać za początek marketingu?
Kiedy zaczyna się historia marketingu?
Historia marketingu nie jest tak banalna, jak mogłoby się wydawać. Według etymologów termin „marketing” pierwszy raz pojawił się w słowniku już w XVI wieku, gdzie został opisany jako „proces kupowania i sprzedawania na rynku”. Definicja, która jest zbliżona do współczesnej w słowniku, zaistniał dopiero w XIX wieku.
Historia marketingu jest jednak przyczyną sporu pomiędzy uczonymi. Niektórzy uważają, że początki marketingu to już okres starożytności, inni, że początek marketingu, jaki znamy to dopiero XVII i XVIII wiek. Ostatnia z grup twierdzi, że historia marketingu według współczesnej definicji to ostatnie kilka dekad.
Historia marketingu — starożytność
Wiele badań dowiodło, że reklamy, marki i etykiety były już znane w starożytności. Najciekawszym przykładem z tego etapu historii marketingu jest mozaika z Pompei, na której napisane było „Garum Skaurusa, najlepszej jakości z makreli, z warsztatu Scaurusa”. To jednak nie jest jedyny przykład wykorzystania etykiet i marek w tamtych czasach. Znalezione zostały też dzbany na wino, które miały stemple z imionami takimi jak „Lassius” lub „L. Eumachius”, które prawdopodobnie oznaczały producenta. Tak samo oznaczano także inne produkty, takie jak chleb.
Historia Marketingu — średniowiecze
Kolejnym znaczącym etapem historii marketingu jest średniowiecze. Wtedy w Europie i Anglii rozwój handlu zaczął nabierać rozpędu. Początkowo opierał się on na targach, które odbywały się raz lub dwa razy w tygodniu w miastach. Po pewnym czasie jednak targi te zostały wyparte przez sklepy otwarte przez cały czas i wędrownych handlarzy, którzy wypełnili lukę handlu obwoźnego. To sprawiło, że marka, którą wyrabiali sobie handlarze, zaczęła nabierać na znaczeniu zwłaszcza w dużych miastach.
Historia marketingu — XVII i XVIII wiek
Ten okres historyczny można uznać za początek marketingu w formie, jaką znamy obecnie. Wraz z rozwojem handlu pomiędzy państwami i regionami, wzrastały również wymagania ówczesnych firm na informacje, które miały pomagać podejmować decyzje. Było to zwłaszcza popularne pośród brytyjskich przedsiębiorstw, ale odkryto również dowody na podobne praktyki we Włoszech i Francji, które mimo wykorzystania prymitywnych metod były bardzo sprawnie przeprowadzone.
Reklama w Polsce
Termin reklama pochodzi od łacińskiego „clamo” i oznaczał krzyczenie lub przywoływanie jeszcze w starożytnych czasach. Przez wieki przeszliśmy od nawoływaczy, przez rysunki, ogłoszenia, aż do filmów i banerów. Jak wyglądała historia reklamy w Polsce?
Pierwsza reklama w Polsce
Pierwsze reklamy na polskich ziemiach zaczęły ukazywać się jeszcze w XV wieku. Były to tak zwane reklamy dworskie, które składały się z jednej lub kilku kartek nazywanych nowaliami. Początkowo pisało się je po łacinie lub po niemiecku. Najstarsza znana ulotka pochodzi z 1557 roku.
Bardzo ważną datą dla rodzimej reklamy jest 3 stycznia 1661, kiedy to zaczęło ukazywać się polskie pismo pt. „Merkuriusz Polski”. Nie utrzymało się ono zbyt długo na rynku, ale przetarło szlaki dla innych. Już pod koniec XIX wieku w naszym kraju istniało ponad dziesięć pism drukowanych w języku polskim, w których można było znaleźć nie tylko informacje, ale też działy ogłoszeń.
Ewolucja reklamy
Sto lat temu różnorodność, jak i ilość reklam wcale nie była mniejsza niż obecnie, oczywiście uwzględniając ówczesne warunki. Część reklamodawców wybierała współpracę z artystami, podczas gdy inni powielali masowo popularne formaty – to nie zmieniło się właściwie do dziś, podobnie jak i wykorzystywane wabiki. Humorystyczny slogan, obniżka ceny czy znana twarz przyciągały wzrok potencjalnych klientów kilkadziesiąt lat temu równie skutecznie, co teraz.
Z czasem reklama wyszła z gazet i przeniosła się do strefy publicznej. Początkowo w formie plakatów, które naklejano także na samochody i autobusy. Zaczęły pojawiać się także reklamy wykorzystujące przekaz audio lub wideo – mowa tu oczywiście o radiu i telewizji. Jeżeli coś znacząco zmieniło się na przestrzeni lat, to przede wszystkim długość spotów, które kiedyś mogły liczyć nawet kilkanaście minut! Pierwsza, polska telewizyjna reklama powstała w 1956 roku. Był to spot reklamujący środek na owady o chwytliwej nazwie „Prusakolep”.
Współczesna polska reklama
Wraz z biegiem czasu reklama w naszym kraju coraz mocniej czerpała z zachodnich wzorców i przystosowywała się do nowoczesnych standardów, których trzyma się aż do dziś. Dużym krokiem naprzód była oczywiście przebudowa polskiego systemu politycznego, która w roku 1989 zapoczątkowała rozwój kapitalizmu. Efektem tych zmian było zwiększenie konkurencji na rynku, co wymuszało na firmach i markach zwiększanie nakładów ponoszonych na reklamy. Pojawił się także boom na reklamę telewizyjną.
Dziś z rozbawieniem wracamy do spotów z końcówki XX wieku, ale wiele z nich zyskało wręcz kultowy status. Mowa tu, chociażby o reklamie margaryny Kamy z udziałem Witolda Pyrkosza i Bogusza Bilewskiego, przebranych za postacie z Janosika, czy Andrzeja Grabarczyka, który w fartuchu szefa kuchni i z zalotnym francuskim wąsikiem, polecał polskim gospodyniom produkty marki Knorr. Równie głęboko zapadły nam w pamięć klipy Polleny 2000 („ojciec… prać?”) czy Prince Polo wraz z hasłem o oddaniu ukochanemu wszystkiego… poza czekoladową przyjemnością kruchego wafelka przełożonego kremem.